Ο ζουρνάς είναι πνευστό μουσικό όργανο που παίζεται στο κέντρο της Ευρασίας και απαντάται από τα Βαλκάνια έως την Κεντρική Ασία. Συνήθως συνοδεύεται από νταούλι (μπάσο τύμπανο) στην λαϊκή μουσική της Ανατολίας.

Χαρακτηριστικά και ιστορία

Ο ζουρνάς είναι ξύλινο πνευστό όργανο που παίζεται στις χώρες της Ανατολίας, της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας κυρίως στη λαϊκή μουσική. Ο ζουρνάς είναι ένα κωνικό όμποε, κατασκευασμένο από το δέντρο βερικοκιά, και χρησιμοποιεί ένα διπλό καλάμι που δημιουργεί έναν απότομο, διαπεραστικό ήχο. Ιστορικά έχει παιχτεί σε εξωτερικούς χώρους κατά τη διάρκεια των εορταστικών εκδηλώσεων, όπως οι γάμοι και οι αργίες. Έχει οκτώ τρύπες στο μπροστινό μέρος, επτά από τις οποίες χρησιμοποιούνται κατά την αναπαραγωγή, και μία τρύπα αντίχειρα που αλλάζει οκτάβα.

Είναι παρόμοιο με το mizmar της αραβικής μουσικής. Ο ζουρνάς χρησιμοποιείται επίσης στη λαϊκή μουσική των χωρών της περιοχής, ιδίως στο Ιράν, την Αρμενία, το Ισραήλ, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, την Συρία, την Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν, την Ελλάδα, την Βουλγαρία, την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, την Αλβανία, την Σερβία, την Βοσνία, την Κροατία και άλλες χώρες του Καυκάσου, και έχει πλέον εξαπλωθεί σε όλη την Κίνα και την Ανατολική Ευρώπη. Στα σλαβικά έθνη των Βαλκανίων, συνήθως ονομάζεται ζούρλα (зурла).

Ο ζουρνάς είναι κατά πάσα πιθανότητα ο άμεσος προκάτοχος του ευρωπαϊκού shawm, και σχετίζεται με την κινεζική suona που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα σε γάμους, ναούς και κηδείες.

Υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τύποι ζουρνά. Όλοι μοιράζονται ένα και το ίδιο πηνίο ήχου -το λεγόμενο Kalem- που είναι στην πραγματικότητα ένα πολύ σφιχτό (και μικρό) διπλό καλάμι, μερικές φορές φτιαγμένο από φύλλα σιταριού. Ο μακρύτερος (και χαμηλότερος) είναι ο ζουρνάς Καμπά, που χρησιμοποιείται στη βόρεια Τουρκία και τη Βουλγαρία. Κατά γενικό κανόνα, ο ζουρνάς είναι κωνικός και κατασκευάζεται από ξύλο.

Λαογραφικά

Τουρκικές λαϊκές παραδόσεις λένε ότι ο Αδάμ, ο οποίος διαμορφώθηκε από πηλό, δεν είχε ψυχή και μόνο το μελωδικό tuiduk – παίξιμο του Αρχαγγέλου Γαβριήλ μπορούσε να δώσει αναπνοή στη ζωή του Αδάμ. Σύμφωνα με ένα θρύλο του Τουρκμενιστάν, ο διάβολος έπαιξε τον κύριο ρόλο στην tuiduk εφεύρεση. Σημείωση: Ο όρος «ανοίγματα διαβόλου» (Seytan delikleri) στην τουρκική, αφορά τα μικρά ανοίγματα στην καμπάνα.

Ετυμολογία – Ορολογία

Το όνομα προέρχεται από την περσική سرنای surnāy, που αποτελείται από سور Sur δηλ. συμπόσιο, γιορτή και نای , μάλλον καλάμια, σωλήνας. Ο όρος μαρτυρείται στα παλαιότερα τουρκικά αρχεία, ως suruna στο Codex Cumanicus του 12ου και 13ου αιώνα.

Πηγή: Βικιπαίδεια