Χοροί, τραγούδια και φορεσιές από τα Μέγαρα Αττικής και ιστορικά – λαογραφικά στοιχεία αυτών.

Εισήγηση – Διδασκαλία: Δημήτριος (Τζίμης) Θ. Ηλίας

Το ΚΕΠΕΜ έχει τη μεγάλη χαρά και την ιδιαίτερη τιμή να φιλοξενεί, για δεύτερη φορά στα εκπαιδευτικά σεμινάρια χορού, έναν από τους τελευταίους – εν ενεργεία – μεγάλους Δασκάλους του ελληνικού χορού, τον κ. Δημήτρη Θ. Ηλία, έναν γνήσιο εκφραστή της λαϊκής παράδοσης της ιδιαιτέρας πατρίδας του, των Μεγάρων της Αττικής.

Τα Μέγαρα είναι μία πανάρχαια ελληνική πόλις και η αρχή της ιστορίας της χάνεται ανάμεσα στον μύθο και την πραγματικότητα.
Η γεωγραφική θέση των Μεγάρων (40 χλμ. από την Αθήνα και 40 χλμ. από την Κόρινθο), θέση «κλειδί», καθώς και το ήπιο κλίμα της περιοχής συνετέλεσαν στην ανάπτυξη του εμπορίου, της γλώσσας, των ηθών και των εθίμων και γενικά στην ανάπτυξη του πολιτισμού τους. Από ολόκληρη την Αττική, μόνο στα Μέγαρα δεν ομιλείται η αρβανίτικη γλώσσα. Οι Μεγαρίτες «δεν είναι αρβανίτες».

Οι Μεγαρείς ανέκαθεν υπήρξαν εργατικοί, ιδιαίτερα φιλόξενοι και πολύ φιλοπάτριδες. Κύρια ασχολία τους είναι η γεωργία (αμπέλια, σιτηρά, ελιές), η πτηνοτροφία και τελευταία τα κηπευτικά. Τα προϊόντα τους διοχετεύονται στην μεγάλη αγορά των Αθηνών. Στις διασκεδάσεις τους τραγουδούν και χορεύουν πολύ ωραία (ιδίως οι παλαιότεροι) και διατηρούν τα πατροπαράδοτα ελληνικά έθιμά τους.

 

ΧΟΡΟΙ

Χορούς και τραγούδια των Μεγάρων Αττικής – καρπός του πολυετούς ακάματου και αδιάλειπτου ερευνητικού έργου του εισηγητή μας κ. Δημήτρη (Τζίμη) Θ. Ηλία – θα έχουμε την ευκαιρία να διδαχθούμε, σ᾿ σεμινάριο πλούσιο σε ιστορικές και λαογραφικές πληροφορίες, ως μια πρώτη προσέγγιση στην Μεγαρική μουσικο-χορευτική παράδοση. Ενδεικτικά:

  • Το μικρό μου. Γυναικείος συρτός χορός της τράτας, σε 7σημο ρυθμό.
  • Λαμπρή καμάρα. Γυναικείος χορός τράτα, αργός τελετουργικός με οκτώ βήματα.
  • Τα ρουσάλια. Ανδρικό έθιμο αγερμού της Δευτέρας του Πάσχα.
  • Αγιώργης. Γυναικείος χορός τράτα, σε αργό μακρόσυρτο σκοπό και 4άσημο ρυθμό.
  • Ελενίτσα ή «Μπέρδε και μπέρδε…». Μικτός διπλός, αποκρηάτικος, χορός.
  • Λουλουβίκος. Μικτός αποκρηάτικος πηδηχτός χορός, με βήματα τύπου στα τρία.
  • «Της τριανταφυλλιάς τα φύλλα…». Μικτός χορός, καλαματιανός, σε 7άσημο ρυθμό, κατά το πλείστον αποκρηάτικος.
  • Καρσιλαμάς ή Γκαρτζιλαμάς (Η Μαριώ). Αντικρυστός χορός σε ελεύθερο σχήμα και 9άσημο ρυθμό.
  • Καρσιλαμάς του γάμου. Καλαματιανός, σε 7σημο ρυθμό.
  • Χατζηχρήστος. Μικτός διπλός χορός σε συρτό (4άσημο) και τσάμικο.
  • Μπάλλος. Ζευγαρωτός αντικρυστός χορός σε 4σημο ρυθμό.
  • Χασάπικος. Ιδιότυπος τύπος χασάπικου που χορεύεται από 2 άνδρες

 

ΝΤΟΠΙΟΙ ΧΟΡΕΥΤΕΣ

Ντόπιοι Μεγαρίτες, άνδρες και γυναίκες – από το Λαογραφικό Συγκρότημα Μεγάρων – θα έρθουν από τα Μέγαρα, ειδικά για το σεμινάριό μας, για να συμβάλλουν στην εκπαιδευτική διαδικασία – χορεύοντας και τραγουδώντας μαζί μας – αλλά και στη «ζωντανή» παρουσίαση αυθεντικών Μεγαρίτικων φορεσιών.

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΙΣΗΓΗΤΟΥ

Ο Δημήτριος Θ. Ηλίας γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Μέγαρα της Αττικής. Είναι απόγονος της μουσικής «οικογένειας των Λιάδων» από τα Μέγαρα, που ήταν όλοι τους λαϊκοί οργανοπαίκτες από την εποχή της Τουρκοκρατίας, όπως αναφέρεται σε έρευνα του μουσικού αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών.

Από μικρός – μαθητής Δημοτικού – έμαθε μουσική στη φιλαρμονική του Δήμου Μεγαρέων και έπαιζε κλαρίνο. Από πολύ μικρός έπαιζε σε όλες τις θεατρικές παραστάσεις του σχολείου του και του κατηχητικού και, όπου χρειαζόταν, τραγουδούσε ή έψελνε. Τα δημοτικά τραγούδια και τους χορούς βίωνε από μικρό παιδί στο πατρικό του σπίτι στα Μέγαρα. Μπροστά ο πατέρας του να παίζει βιολί και να χορεύει καλαματιανό ή συρτό και δίπλα ο «Τζίμης» (όπως τον φώναζαν) να αντιγράφει τα πατήματα του χορού και τα λόγια των τραγουδιών. Του αρέσει να λέει ότι: γεννήθηκε χορεύοντας και ζει επειδή χορεύει.
Την τεχνική της βυζαντινής μουσικής την πρωτόμαθε σε κατηχητικό σχολείο των Μεγάρων. Κάθε Κυριακή έψελνε στην εκκλησία κοντά στους ψάλτες της ενορίας του. Το 1958 έρχεται στην Αθήνα για σπουδές και γνωρίζεται με τον Σίμωνα Καρά, τον μεγάλο εθνομουσικοδιδάσκαλο όπου παρακολουθεί μαθήματα δημοτικών τραγουδιών και βυζαντινής μουσικής.

Το 1966 «μπαίνει» στο Λύκειον Των Ελληνίδων Αθηνών και γίνεται αμέσως μέλος της μεγάλης χορευτικής ομάδας (αφού ήξερε πια να χορεύει και να τραγουδάει). Εκεί γίνεται γνωστός ως «Τζίμης από τα Μέγαρα». Για 25 περίπου χρόνια ανελλιπώς με τη χορευτική ομάδα του Λυκείου Των Ελληνίδων συμμετέχει σε αμέτρητες παραστάσεις ελληνικών χορών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Το 1973 αναλαμβάνει να πραγματοποιήσει την αναβίωση του Χορού της Τράτας στα Μέγαρα μετά από παράκληση του τότε Δημάρχου. Για την πραγματοποίηση αυτής της προσπάθειας συζητά με ηλικιωμένες γυναίκες που πρωταγωνιστούσαν στον Χορό της Τράτας πριν τον πόλεμο του 1940 και καταγράφει τα παλαιά τραγούδια της Τράτας. Τα δίνει σε ντόπιους λαϊκούς μουσικούς που τα μαθαίνουν. Από τότε στο έθιμο της Τράτας συμμετέχουν και λαϊκοί μουσικοί. Η προσπάθεια πέτυχε απόλυτα και το έθιμο συνεχίζεται μέχρι σήμερα κάθε απόγευμα της Τρίτης του Πάσχα.

Την ίδια χρονιά (το 1973) ιδρύει το Λαογραφικό Συγκρότημα Μεγάρων, στο οποίο είναι Πρόεδρος και «δάσκαλος».
Το 1975 – στο σπίτι του στα Μέγαρα – με δική του φροντίδα ηχογραφείται ο δίσκος του Λυκείου Των Ελληνίδων Αθηνών «Μέγαρα Αττικής. Δημοτική Μουσική. Χοροί – Τραγούδια» (LGGW 102) με όλους τους εναπομείναντες λαϊκούς μουσικούς και τραγουδιστές των Μεγάρων. Σε αυτόν τον δίσκο τραγουδάει και ο ίδιος.
Παντρεύτηκε την συγχορεύτριά του στο Λύκειο Των Ελληνίδων Αθηνών Μαρίνα Μπακανάκη – φιλόλογο και αργότερα Διευθύντρια Αρσακείου – και απέκτησαν δυο κόρες την Κωνσταντίνα και την Ελένη.

Από το 1978 και για δώδεκα περίπου χρόνια αναλαμβάνει δάσκαλος ελληνικών χορών στο Λύκειον Των Ελληνίδων Άργους.
Από το 1982 μέχρι σήμερα είναι δάσκαλος ελληνικών χορών στο Λύκειον Των Ελληνίδων Πατρών με αξιόλογη δραστηριότητα (θεματικές παραστάσεις στο Αρχαίο Ωδείο, στο Δημοτικό Θέατρο, στο Συνεδριακό και Πολιτιστικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών κ.α. καθώς και σε αρκετά φεστιβάλ του εξωτερικού).

Το 1982 μαζί με την σύζυγό του ιδρύουν το Λύκειον Των Ελληνίδων Μεγάρων.

Το 1990 στον Δήμο του Νέου Ψυχικού στην Αθήνα, (όπου και διαμένει με την οικογένειά του), οργανώνει τμήματα ενηλίκων και αναλαμβάνει την διδασκαλία ελληνικών χορών. Στον ίδιο Δήμο ιδρύει και διευθύνει επί 20 χρόνια την «Μονοφωνική Χορωδία Ελληνικών Παραδοσιακών Τραγουδιών του Δήμου Νέου Ψυχικού» με αρκετές παραστάσεις.
Από το 2005 διδάσκει ελληνικούς χορούς και τραγούδια στις Βρυξέλλες σε Έλληνες και Ευρωπαίους, συνεργαζόμενος στενά με το Λύκειον Των Ελληνίδων Βρυξελλών.

Έχει διδάξει ελληνικούς χορούς και τραγούδια σε πολλά σεμινάρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Αν και αρχικά ξεκίνησε την επαγγελματική του σταδιοδρομία ως διακοσμητής, στη συνέχεια και επί 40 χρόνια ασχολείται επαγγελματικά πλέον με τη διδασκαλία ελληνικών χορών.
Για 25 περίπου χρόνια ήταν στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, στην ομάδα Ναυτοπροσκόπων, στα Μέγαρα.

Έχει δημοσιεύσει σε εφημερίδες και περιοδικά άρθρα λαογραφικού περιεχομένου. Έχει πραγματοποιήσει αρκετές διαλέξεις με αντικείμενο την ελληνική μουσική, τους χορούς και τις ελληνικές φορεσιές. Είναι μέλος της διεθνούς οργανώσεως Οργανωτών Φολκλορικών Φεστιβάλ (CIOFF). Αρκετές είναι οι συμμετοχές και οι εμφανίσεις του στο Ελληνικό Ραδιόφωνο και στην Ελληνική Τηλεόραση.

Το 2002 με την ομάδα του Λαογραφικού Συγκροτήματος Μεγάρων χόρεψε στο Αρχαίο Στάδιο της Ολυμπίας κατά την έναρξη της Πολιτιστικής Ολυμπιάδος των Αθηνών, ενώ το 2008 με την ίδια ομάδα των Μεγάρων συμμετείχε στην ελληνική αποστολή του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδος στην έναρξη της Πολιτιστικής Ολυμπιάδος στο Πεκίνο παρουσία των Προέδρων των δύο κρατών.

 

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ – ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ

  • Κυριακή, 22 Ιανουαρίου 2017

Ώρα προσέλευσης: 10.30
Ώρα έναρξης: 11.00
Ώρα λήξης: 15.00

Εισήγηση – Διδασκαλία: Δημήτριος (Τζίμης) Θ. Ηλίας
Συντονισμός σεμιναρίων χορού: Βασίλης Ι. Οικονόμου

 

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ – ΕΓΓΡΑΦΗ

Κόστος συμμετοχής: 20 ευρώ

Δηλώσεις συμμετοχής:

facebook | info@kepem.org
– 210 8237447 (Γραμματεία ΚΕΠΕΜ, 5-9μ.μ. καθημερινές)