Χοροί της πεδινής και ορεινής Καρδίτσας: Μορφές και σημασιολογήσεις

Εισήγηση – Διδασκαλία: Κωνσταντίνος Δημόπουλος, Υποψήφιος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Msc Λαογραφία – Ανθρωπολογία του Χορού, Πτυχιούχος Σ.Ε.Φ.Α.Α. Ε.Κ.Π.Α.

Η περιοχή της Καρδίτσας παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον είτε από ιστορικής, είτε από λαογραφικής, είτε – εν προκειμένω – από μουσικο-χορευτικής άποψης. Πολλοί χοροί της είναι ευρέως διαδεδομένοι, αφενός διότι οι μορφές των χορών της παρουσιάζονται και σε άλλες περιοχές της Ελλάδος και αφετέρου διότι αποτέλεσαν εξ αρχής κομμάτι του ενιαίου, εθνικού ρεπερτορίου που διδάσκονται μέχρι τώρα στα σχολεία. Παρ’ όλα αυτά μέσα από αυτό το σεμινάριο γίνεται προσπάθεια να αναδειχθούν οι ποικιλίες των μορφών και των χορών που παρουσιάζονται στην ευρύτερη περιοχή, σε συνάρτηση με τις εκάστοτε σημασιοδοτήσεις τους. Επίσης μέσα από το συγκεκριμένο σεμινάριο γίνεται προσπάθεια να αναδειχθούν οι διαφορές – και οι ομοιότητες – ανάμεσα στο ιδιαίτερο τοπικό πολιτισμικό και χορευτικό ιδίωμα της πεδινής Καρδίτσας (Καραγκούνηδες) σε σχέση με αυτό της ορεινής (Άγραφα).

 

ΧΟΡΟΙ

– ΠΕΔΙΝΗ ΚΑΡΔΙΤΣΑ

α) Χοροί που η χορευτική φράση ταυτίζεται με ένα κινητικό μοτίβο που περιλαμβάνει μία εναλλαγή (δ+α): «Χελιδονάκι μου γοργό…»
β) Χοροί που η χορευτική φράση προκύπτει από τη μίξη των καταληκτικών κινητικών μοτίβων του «στα τρία»: Ρωϊμάνα.
γ) Χοροί «στα τρία» και τύπου «στα τρία»: Συρτός «στα τρία», Καραγκούνα, Ρωϊμάνα, Τσοπάνος.
δ) Χοροί που ανήκουν στην κατηγορία «στα δύο» και τύπου «στα δύο»: Μπεράτι, Συγκαθιστός, Σβαρνιάρα Καραγκούνα, Συρτός (τετράμετος).
ε) Χοροί που ανήκουν στην κατηγορία επανάληψης του «στα δύο»: Συρτός (τετράμετος), Καραγκούνα (τετράμετρη).
στ) Χοροί που είναι συνδυασμοί του «στα τρία» και του «στα δύο»: Συρτοτσάμικο.

– ΟΡΕΙΝΗ ΚΑΡΔΙΤΣΑ

α) Χοροί «στα τρία» και τύπου «στα τρία»: Συρτό «στα τρία», Τσάμικο (διευρυμένη και μεταπλασμένη φόρμα του «στα τρία»).
β) Χοροί που ανήκουν στην κατηγορία του τύπου «στα δύο»: Κλειστός Αγράφων, «Αγόρι μήλο μού ’στειλε…», Ζάβαλος ή Ζαβαλέ.
γ) Χοροί που προκύπτουν από τη μίξη δύο τύπων του «στα δύο» με διαφορετική χρήση του χώρου: Συρτό (τετράμετο).
δ) Χοροί που είναι συνδυασμοί του «στα τρία» και του «στα δύο»: Κρασογάλανη, «Απρίλη, Απρίλη δροσερέ…», Τάι-Τάι, «Σαράντα κλέφτες…», Κλειστός Αργιθέας.
ε) Χοροί που προκύπτουν από τη μίξη μερών του «στα τρία» και του «στα δύο»: Κλειστός Αργιθέας (Α΄ μέρος), Κρασογαλανή (Α΄ μέρος).

 

ΖΩΝΤΑΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Συμμετέχουν οι μουσικοί:

  • Χρυσόστομος Μητροπάνος – από την Καππά Καρδίτσας – (τραγούδι),
  • Ηλίας Τσιάκας – από το Καταφύγιο Καρδίτσας – (κλαρίνο),
  • Μαρία Ζιάκα – Καρφή – από την Βασιλική Τρικάλων – (τραγούδι),
  • Τρύφωνας Παπαϊωάννου (κλαρίνο), Κώστας Σιδερής (λαούτο) και
  • Βασίλης Ι. Οικονόμου (ντέφι).

konstantinos-dimopoylos-kepemΟ Κωνσταντίνος Δημόπουλος κατάγεται από την Κρανέα (Κρανιά) Καρδίτσας από την πλευρά του πατέρα του και από την Λαζαρίνα Καρδίτσας από την πλευρά της μητέρας του. Ο ίδιος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην πόλη των Τρικάλων. Έχει αποφοιτήσει από το Σ.Ε.Φ.Α.Α. του Πανεπιστημίου Αθηνών με ειδίκευση στον «Ελληνικό Παραδοσιακό Χορό» και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού στο γνωστικό αντικείμενο «Λαογραφία – Ανθρωπολογία του Χορού». Είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο ίδιο τμήμα, στο ίδιο αντικείμενο. Ως εκ τούτου έχει πραγματοποιήσει ερευνητικές ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια και έχει δημοσιεύσει σε επιστημονικά περιοδικά σχετικά με το αντικείμενο αυτό.

xrysostomos-mitropanos-kepemΓενικά στο ελληνικό τραγούδι έχουμε πολλές καλές φωνές, αντρικές και γυναικείες. Εκεί που τα πράγματα δεν είναι καθόλου ευχάριστα, είναι ο χώρος του δημοτικού τραγουδιού. Πολύ λίγοι τραγουδιστές κατόρθωσαν να μείνουν αυθεντικοί και παραδοσιακοί, με θυσία προσωπική και οικονομική ζημία. Γι αυτό και οι ωραίες φωνές που θα μπορούσαν να υπηρετήσουν την παράδοση και να την αναδείξουν, έχουν στραφεί προς είδη μουσικής που έχουν ”πέραση” στις μέρες μας και είναι πιο προβεβλημένα και πιο προσοδοφόρα. Μερικοί όμως – ελάχιστοι έστω – έχουν μείνει πιστοί στην παράδοση, δεν γοητεύτηκαν από τις σύγχρονες σειρήνες και όσο μπορούν, αντιστέκονται και προσπαθούν με δυσκολίες να διασώσουν το ήθος και το ύφος του παραδοσιακού μας τραγουδιού.

Ένας από αυτούς είναι και ο Χρυσόστομος Μητροπάνος. Άνθρωπος προικισμένος, με θεωρητική μουσική κατάρτιση, με μεράκι, καθηγητής στο Πειραματικό Μουσικό Γυμνάσιο Παλλήνης, φωνή ρωμαλέα, αυστηρή – δωρική, με ένταση πάθους, με δυνατότητες που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του συγκεκριμένου είδους τραγουδιού. Έχει στο ενεργητικό του ένα μεγάλο αριθμό εμφανίσεων και ηχογραφήσεων που τον έχουν καταξιώσει στο ελληνικό κοινό. Δεν ενδίδει σε πειρασμούς, δεν αλλοιώνει, δεν ευτελίζει, δεν κακοποιεί και δεν εμπορευματοποιεί το δημοτικό τραγούδι. Το σέβεται και το προσφέρει ατόφιο, από καρδιάς, όπως το έμαθε στη γεννετειρά του από συντοπίτες μερακλήδες του παλιού καιρού.

Νίκος Μπαζιάνας, φιλόλογος – λαογράφος

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ – ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ

  • Κυριακή, 4 Δεκεμβρίου 2016

Ώρα προσέλευσης: 10.30
Ώρα έναρξης: 11.00
Ώρα λήξης: 15.00

Εισήγηση – Διδασκαλία: Κωνσταντίνος Δημόπουλος
Συντονισμός σεμιναρίων χορού: Βασίλης Ι. Οικονόμου

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ – ΕΓΓΡΑΦΗ

Κόστος συμμετοχής: 20 ευρώ

Δηλώσεις συμμετοχής:

– 210 8811930 (Υπεύθυνη σεμιναρίων χορού, 9πμ – 5μμ, καθημερινές)
– 210 8237447 (Γραμματεία ΚΕΠΕΜ, 5-9μ.μ. καθημερινές)