Σεμιναριακές Συναντήσεις 2023-2024 – Α’ Κύκλος

10 Φεβρουαρίου 2024 @ 12:00 - 11 Φεβρουαρίου 2024 @ 19:30

ΚΕΠΕΜ 2023-2024 | ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

A΄ Κύκλος | Τοπικές χορευτικές παραδόσεις: Μια πρώτη προσέγγιση.

Συντονισμός – Επιμέλεια: Βασίλης Ι. Οικονόμου

Συνεχίζονται οι σεμιναριακού χαρακτήρα συναντήσεις για τον ελληνικό παραδοσιακό χορό, τη μουσική και τη φορεσιά, που διοργανώνει το ΚΕΠΕΜ, για 8η εκπαιδευτική περίοδο (2023-2024), στην ιστορική σχολή του Σίμωνα Καρά, στον λόφο του Στρέφη στα Εξάρχεια (Έρσης 9 & Πουλχερίας, Αθήνα, 11473).

Ο Α΄ Κύκλος, το Σαββατοκύριακο, 10 & 11 Φεβρουαρίου 2024,
περιλαμβάνει 4 νέα αφιερώματα στις ακόλουθες περιοχές:

Σάββατο, 10 Φεβρουαρίου 2024 | 12.00 – 15.00

ΘΡΑΚΗ
Ξαναδιαβάζοντας τον Ζωναράδικο:
χορευτικές μορφές και τοπικές ιδιαιτερότητες στην περιοχή του Έβρου.

Εισήγηση – Διδασκαλία:

  • Ελένη Φ. Φιλιππίδου, Δρ. Λαογραφίας-Ανθρωπολογίας του Χορού του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλος ΣΕΠ του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, Εντεταλμένη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Σορβόννης Paris 13-College IDef, Ειδική επιστήμονας της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων.

Δες περισσότερα για το σεμινάριο…

Σάββατο, 10 Φεβρουαρίου 2024 | 16.30 – 19.30

 ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Χοροί, τραγούδια και έθιμα των Καραγκούνηδων.
Επαναπροσδιορισμός και λαογραφική προσέγγιση | Α΄ μέρος

Εισήγηση – Διδασκαλία:

  • Γιώργος Μαγαλιός, Ερευνητής τοπικής λαογραφίας, Μουσικός, Γεωπόνος.
  • Νίκος Φίλος, Ερευνητής τοπικής λαογραφίας, Λογοθεραπευτής.

 Συνεργασία:  Σωματείο Διάσωσης και Διάδοσης του Καραγκούνικου Λαϊκού Πολιτισμού “Η Ψηφίδα”.

Δες περισσότερα για το σεμινάριο…

Κυριακή, 11 Φεβρουαρίου 2024 | 12.00 – 15.00

ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Χοροί, τραγούδια και έθιμα των Καραγκούνηδων.
Επαναπροσδιορισμός και λαογραφική προσέγγιση | Β΄ μέρος

Εισήγηση – Διδασκαλία:

  • Γιώργος Μαγαλιός, Ερευνητής τοπικής λαογραφίας, Μουσικός, Γεωπόνος.
  • Νίκος Φίλος, Ερευνητής τοπικής λαογραφίας, Λογοθεραπευτής.

Συνεργασία:  Σωματείο Διάσωσης και Διάδοσης του Καραγκούνικου Λαϊκού Πολιτισμού “Η Ψηφίδα”.

Δες περισσότερα για το σεμινάριο…

Κυριακή, 11 Φεβρουαρίου 2024 | 16.30 – 19.30

ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ
Η μουσικο-χορευτική κληρονομιά της Σινασού.
100 χρόνια μετά την… Έξοδο (1924-2024).

Εισήγηση – Διδασκαλία:

  • Κυριάκος Ηλ. Βλασιάδης, Ερευνητής των παραδόσεων της Σινασού, Τέως Αντιπρόεδρος του Σωματείου «Η  Νέα Σινασός», Οικονομολόγος, Επίτιμος Διοικητικός Υπάλληλος του Πανεπιστημίου Αθηνών.
  • Δρ Βασίλης Καρφής, Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό (Ε.Ε.Π.) ΣΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ, Καλλιτεχνικός υπεύθυνος Λαογραφικού Χορευτικού Ομίλου “Χοροπαιδεία”.

Δες περισσότερα για το σεμινάριο…

Ο Β΄ Κύκλος των σεμιναριακών συναντήσεων για τον ελληνικό παραδοσιακό χορό, προγραμματίζεται για το Σαββατοκύριακο, 13 & 14 Απριλίου 2024, με 4 επίσης νέα μουσικο-χορευτικά αφιερώματα, τα οποία θα ανακοινωθούν προσεχώς.

Στον χώρο για το 2ήμερο αυτό, θα λειτουργεί το πωλητήριο του kepemshop
με ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ για τους συμμετέχοντες.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Για προεγγραφές/προπληρωμές έως 9/2/2024, θα ισχύσουν ειδικές προσφορές, ως εξής:

  • 1 σεμινάριο: € 20 (από € 25)
  • 2 σεμινάρια: € 35 (από € 40)
  • 3 σεμινάρια: € 50 (από € 60)
  • 4 σεμινάρια: € 65 (από € 80)

Κόστος ανά σεμινάριο για εγγραφή στον χώρο την ημέρα του σεμιναρίου: € 25

Λόγω του περιορισμένου χώρου και αριθμού ατόμων, παρακαλούμε για την προεγγραφή σας σε όποια από τις “Σεμιναριακές Συναντήσεις για τον Ελληνικό Παραδοσιακό Χορό” ενδιαφέρεστε να παρακολουθήσετε.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ (Γραμματεία ΚΕΠΕΜ):

  • 210 881 1930, 210 823 7447 (ΔΕΥ-ΠΑΡ, 14.30-21.30)
  • info@kepem.org

ΤΡΟΠΟΙ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΓΙΑ ΠΡΟ-ΕΓΓΡΑΦΗ

Για την προ-εγγραφή σας μπορείτε να εξοφλήσετε με έναν από τους Τρόπους Πληρωμής που θα βρείτε εδώ βάζοντας ως αιτιολογία κατάθεσης τα σεμινάρια που επιθυμείτε να παρακολουθήσετε. Ακολούθως, παρακαλούμε αποστείλατε το αποδεικτικό της κατάθεσης στο info@kepem.org και θα επικοινωνήσουμε μαζί σας για την επιβεβαίωση της προ-εγγραφής σας.

Σε περίπτωση κωλύματος παρακαλούμε ενημερώστε μας εγκαίρως, για τη διάθεση της θέσης σας σε άλλον ενδιαφερόμενο.

ΘΡΑΚΗ

Ξαναδιαβάζοντας τον Ζωναράδικο:
Χορευτικές μορφές & τοπικές ιδιαιτερότητες στην περιοχή του Έβρου.

Σάββατο, 10 Φεβρουαρίου 2024 | 12.00 – 15.00

Ζωναράδικος χορός από Αρβανίτες στο Νέο Χειμώνιο βορ. Έβρου. Αρχείο Ελένης Φ. Φιλιππίδου.

Ζωναράδικος χορός από Αρβανίτες στο Νέο Χειμώνιο βορ. Έβρου. Αρχείο Ελένης Φ. Φιλιππίδου.

Συντονισμός – Επιμέλεια: Βασίλης Ι. Οικονόμου

Εισήγηση – Διδασκαλία

Ελένη Φ. Φιλιππίδου, Δρ. Λαογραφίας-Ανθρωπολογίας του Χορού του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλος ΣΕΠ του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, Εντεταλμένη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Σορβόννης Paris 13-College IDef, Ειδική επιστήμονας της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων.

Η Ελένη Φιλιππίδου είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια στη Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών και Λέκτορας στο τμήμα Επιστήμες και Τεχνικές Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Γαλλικού Κολλεγίου IdEF, ως εγκεκριμένη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Σορβόννης Paris13. Επιπλέον είναι μέλος ΣΕΠ στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο στην θεματική ενότητα ΕΛΠ40: Επισκόπηση Ελληνικής Μουσικής και Χορού και Ειδική επιστήμονας στη βαθμίδα του Λέκτορα στο γνωστικό αντικείμενο «Χορός» στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων.
Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με ειδικότητα στον Ελληνικό Παραδοσιακό Χορό και κάτοχος Μεταπτυχιακού και Διδακτορικού Διπλώματος στη Λαογραφία-Ανθρωπολογία του Χορού στο ίδιο πανεπιστήμιο.

Έχει πραγματοποιήσει ερευνητικές ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια και έχει δημοσιεύσει ερευνητικές εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά σχετικά με το αντικείμενο του ελληνικού παραδοσιακού χορού, ενώ παράλληλα, έχει γράψει τρεις μονογραφίες για τον χορό στην περιοχή της Θράκης.

Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες σε σχέση με τον χορό, την τέχνη και τον πολιτισμό, την καταγραφή και ανάλυση της μορφής του χορού και την διαμόρφωση ταυτοτήτων διαμέσου του χορού.

Περιγραφή σεμιναρίου

Ο Ζωναράδικος είναι ένας από τους βασικότερους χορούς του ρεπερτορίου της Θράκης, ο οποίος χορεύεται από όλες τις πολιτισμικές ομάδες της περιοχής. Ο χορός αυτός στη βιβλιογραφία, όσο και στη διδασκαλία του από πολιτιστικούς φορείς, αντιμετωπίζεται ως «υπερτοπικός», δίνοντας έτσι μια ενιαία εικόνα της Θράκης. Στην πραγματικότητα όμως, παρόλο που εμφανίζει μια δομική συνάφεια, παρουσιάζει τοπικές διαφοροποιήσεις.

Στην περιοχή του Έβρου οι διαφοροποιήσεις αυτές συμβάλουν στη διαμόρφωση τριών διαφορετικών πολιτισμικών ζωνών. Σε κάθε μία από αυτές τις πολιτισμικές ζώνες, ο Ζωναράδικος χορεύεται με διαφορετική χρήση του χώρου. Όμως, ακόμη και στην ίδια πολιτισμική ζώνη εμφανίζονται διαφοροποιήσεις μεταξύ των κοινοτήτων που ανήκουν σε αυτήν, γεγονός που καταδεικνύει ότι αυτές σχετίζονται με ζητήματα διαμόρφωσης τοπικών πολιτισμικών ταυτοτήτων.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ (Γραμματεία ΚΕΠΕΜ):

  • 210 881 1930, 210 823 7447 (ΔΕΥ-ΠΑΡ, 14.30-21.30)
  • info@kepem.org

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Χοροί, τραγούδια και έθιμα των Καραγκούνηδων.
Επαναπροσδιορισμός και λαογραφική προσέγγιση.

Σάββατο, 10 Φεβρουαρίου 2024 | 16.30 – 19.30 – Α΄ μέρος

Κυριακή, 11 Φεβρουαρίου 2024 | 12.00 – 15.00 – Β΄ μέρος

Ζωναράδικος χορός από Αρβανίτες στο Νέο Χειμώνιο βορ. Έβρου. Αρχείο Ελένης Φ. Φιλιππίδου.

Συντονισμός – Επιμέλεια: Βασίλης Ι. Οικονόμου

Εισήγηση – Διδασκαλία

Γεώργιος Μαγαλιός, Ερευνητής τοπικής λαογραφίας, Μουσικός, Γεωπόνος.

Ο Γεώργιος Μαγαλιός του Ηλία γεννήθηκε το 1992 στην Καρδίτσα. Έλκει την καταγωγή του από το Μάρκο και τον Παλαμά* της Καρδίτσας στον οποίο και μεγάλωσε. Από πολύ μικρή ηλικία ήρθε σε επαφή με την Καραγκούνικη κουλτούρα, αφού στο οικογενειακό του περιβάλλον ο παραδοσιακός τρόπος ζωής ήταν καθημερινότητα. Καταλυτικό ρόλο έπαιξαν οι παππούδες και οι γιαγιάδες του όπου του δημιούργησαν ισχυρά βιώματα. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (2023) και πραγματοποιεί τη διδακτορική του διατριβή με θέμα “Η συμβολή του υδάτινου περιβάλλοντος στην ανάδειξη του πολιτισμού της Θεσσαλίας”. Από το 2011, πραγματοποιεί συστηματική λαογραφική έρευνα και καταγραφή στα Καραγκουνοχώρια της δυτικής Θεσσαλίας, σε ότι αφορά τους χορούς, τα τραγούδια, τα έθιμα τη φορεσιά κ.ά. Το 2012 ξεκίνησε την ενεργή του δράση ως ερμηνευτής παραδοσιακών – δημοτικών τραγουδιών. Επίσης από το 2012 παρακολουθεί, σε ετήσια βάση, επιστημονικά σεμινάρια και ημερίδες που αφορούν τη λαϊκή παράδοση και τον ελληνικό παραδοσιακό χορό καθώς και τις μεθόδους έρευνας και διδασκαλίας αυτών. Από το 2015 δραστηριοποιείται στον τομέα της διδασκαλίας των ελληνικών παραδοσιακών χορών, σε Καραγκούνικους Συλλόγους ανά τη Θεσσαλία (Σύλλογος Καραγκούνηδων Καρδίτσας στο Νομό Μαγνησίας, Λαογραφικός & Μουσικοχορευτικός Όμιλος Καρδίτσας “Θεσσαλικό Χοροστάσι”, Πολιτιστικός & Μορφωτικός Σύλλογος Κοσκινά, Σύλλογος Νέων και Φίλων Απανταχού Παλαιοχωριτών “Άγιος Δημήτριος”).

Συμμετείχε στο 6ο διεθνές συνέδριο της Αμφικτιονίας των Θεσσαλών Καραγκούνηδων (2019), στο Α΄ Συνέδριο Ιστορίας και Πολιτισμού Φαρκαδόνας (2015) και στο 30ο Σεμινάριο Παραδοσιακών Χορών “Εν χορώ” (2023) ως εισηγητής. Έχει αρθρογραφήσει στο επιστημονικό περιοδικό “Θεσσαλικό Ημερολόγιο” τα έτη 2019 και 2023 όπως επίσης και στον τοπικό τύπο. Το 2022 συνέγραψε το βιβλίο “Γαστρονομία και διατροφή των Καραγκούνηδων”. Διαθέτει μία πλούσια συλλογή Καραγκούνικων ενδυμασιών της ευρύτερης περιοχής Παλαμά με πλήρη λαογραφική τεκμηρίωση όπως επίσης και ένα ευρύ αρχείο  χορών και τραγουδιών της περιοχής. Οργάνωσε και επιμελήθηκε παραστάσεις και αναβιώσεις με θέμα τα λαϊκά δρώμενα της περιοχής Παλαμά. Αποτελεί ιδρυτικό μέλος του Σωματείου Διάσωσης και Διάδοσης του Καραγκούνικου Λαϊκού Πολιτισμού “Η ΨΗΦΙΔΑ” και είναι υπεύθυνος των τμημάτων του Παλαμά.

*Ο Παλαμάς αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κεφαλοχώρια του νομού της Καρδίτσας, έδρα του ομώνυμου δήμου και ισχυρό πολιτισμικό κέντρο της περιοχής με έντονη επιρροή στα πέριξ χωριά.

Νικόλαος Φίλος, Ερευνητής τοπικής λαογραφίας, Λογοθεραπευτής.

Ο Νικόλαος Φίλος του Βάιου γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Προάστιο Καρδίτσας. Γαλουχήθηκε σε ένα τυπικό Καραγκούνικο σπίτι, όπου οι παππούδες του έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη βιωματική ένταξή του σε ότι αφορά τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και δράσης σε μία Καραγκούνικη κοινότητα. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Λογοθεραπείας, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (2022). Από το 2010 ασχολείται με την έρευνα και την καταγραφή του υλικού και του άυλου πολιτισμού των Καραγκούνηδων. Συμμετείχε στο 5ο, 6ο και 7ο διεθνές συνέδριο της Αμφικτιονίας των Θεσσαλών Καραγκούνηδων (2018, 2019 και 2022) καθώς και στο 30ο Σεμινάριο Παραδοσιακών Χορών “Εν χορώ” (2023) ως εισηγητής. Έχει αρθρογραφήσει στο επιστημονικό περιοδικό “Θεσσαλικό Ημερολόγιο” τα έτη 2017, 2019, 2022 και 2023. Υπήρξε ο διοργανωτής της εκπομπής “Κάθε τόπος και τραγούδι (ΕΡΤ3) – Το Προάστιο των Καραγκούνηδων” (2020). Οργάνωσε και επιμελήθηκε αναβιώσεις λαϊκών δρωμένων και εθίμων στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Διαθέτει μία πλούσια και τεκμηριωμένη συλλογή ενδυμάτων της ευρύτερης περιοχής της Καρδίτσας. Αποτελεί ιδρυτικό μέλος του Σωματείου Διάσωσης και Διάδοσης του Καραγκούνικου Λαϊκού Πολιτισμού “Η ΨΗΦΙΔΑ” και είναι υπεύθυνος του παραρτήματος Προαστίου.

Έχει αρθρογραφήσει τόσο στον τοπικό τύπο όσο και σε εφημερίδες πανελλαδικής εμβέλειας, με θέματα που πραγματεύονται τις λαϊκές παραδόσεις του Προαστίου και της ευρύτερης περιοχής.

Συνεργασία: Σωματείο Διάσωσης και Διάδοσης του Καραγκούνικου Λαϊκού Πολιτισμού “H Ψηφίδα”.

Το Σωματείο Διάσωσης και Διάδοσης του Καραγκούνικου Λαϊκού Πολιτισμού «Η ΨΗΦΙΔΑ» είναι ένα νεοσύστατο σωματείο, με πεδίο έρευνας και δράσης δύο από τις σημαντικότερες και πληθυσμιακά μεγαλύτερες Καραγκούνικες κοινότητες του Νομού Καρδίτσας. Ο λόγος για τον Παλαμά, έδρα του ομώνυμου Δήμου και του σωματείου και το Προάστιο έδρα της Δημοτικής Ενότητας Σελλάνων, με το παράρτημά του αντίστοιχα.

Εμπνευστές και ιδρυτές του Σωματείου αυτού είναι ο Γιώργος Μαγαλιός από τον Παλαμά και ο Νίκος Φίλος από το Προάστιο, λάτρεις των παραδόσεων του Καραγκούνικου λαού, με συνεχή παρουσία στο χώρο του πολιτισμού της Καρδίτσας και πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο. Ουσιαστικά η παρούσα σύμπραξη, ενώνει  πολιτισμικά υπό το έμβλημά της ολόκληρο σχεδόν τον κάμπο του Νομού. Όραμά τους η καταγραφή και η ανάδειξη του Καραγκούνικου λαϊκού πολιτισμού, ενός πολιτισμού με βαθιές Ελληνικές ρίζες και συμπεριφορές που χάνονται στα βάθη των αιώνων.

Το έμβλημα του Σωματείου, απαρτίζεται από δύο σύμβολα. Αριστερά βρίσκεται το βασικό κεντητό μοτίβο από τα νυφικά μανίκια της καραγκούνικης ενδυμασίας του Παλαμά ενώ δεξιά το αντίστοιχο του Προαστίου. Η επωνυμία του Σωματείου, έλκεται από τη λέξη ψηδώνω<ψηφιδίζω που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες των Σελλάνων για να περιγράψουν τον τρόπο που κεντούσαν τα μανίκια αυτά. Ουσιαστικά ψηφίδα -ψηφίδα, βελονιά – βελονιά αποκαλυπτόταν το καλαίσθητο κέντημά τους. Το Σωματείο ευελπιστεί να αποτελέσει σημαντική ψηφίδα στο πλούσιο ψηφιδωτό του πολιτισμού των Καραγκούνηδων αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας.

Με σκοπό την υλοποίηση όλων των παραπάνω, δημιουργήθηκε «Η ΨΗΦΙΔΑ», για να αποτελέσει ορμητήριο δράσεων αλλά και κοιτίδα γνώσεων και ιδεών. Πρωταρχικός στόχος  του Σωματείου είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου αρχείου πληροφοριών, προϊόν ενδελεχούς έρευνας από όσο το δυνατόν περισσότερα Καραγκουνοχώρια της Δυτικής Θεσσαλίας. Επίσης, στοχεύει στη δια βίου εκμάθηση χορών, τραγουδιών, εθίμων και πρακτικών του Καραγκούνικου λαού μέσω των δράσεών του. Τέλος, επενδύει στην εξωστρέφεια και ανάδειξη των Καραγκούνηδων στο Πανελλήνιο επικοινωνώντας, εκτός Θεσσαλίας, όλα εκείνα τα ιδιαίτερα στοιχεία του πολιτισμού τους.

Περιγραφή σεμιναρίου

Σκοπός του σεμιναρίου αυτού, που θα ολοκληρωθεί σε 2 ξεχωριστά μέρη, είναι η προβολή και ανάδειξη των ιδιαίτερων πολιτισμικών στοιχείων του καραγκούνικου λαού. Ενός λαού με ξεχωριστό και αυτόνομο χορευτικό ύφος, πληθώρα τραγουδιών, πλούσια εθιμοτυπικά καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου αλλά και με μία από τις πιο εμβληματικές ενδυμασίες της Ελλάδας.

Συγκεκριμένα, το σεμινάριο αφορά τους δύο μεγάλους κύκλους χωριών, τον κύκλο του Παλαμά και αυτόν των Σελλάνων. Εκεί συγκεντρώνονται χωριά με αμιγή καραγκούνικο πληθυσμό που διατηρεί σχεδόν αναλλοίωτες τις τοπικές παραδόσεις.

Στο πλαίσιο των διήμερων σεμιναριακών μαθημάτων, την 1η μέρα  θα αναλυθούν οι χοροί του γλεντιού (τσάμικα, συρτά, καραγκούνα κ.λπ.) όπως αποδίδονται στους δύο μεγάλους κύκλους χωριών. Θα παρουσιαστούν όλες οι βηματικές παραλλαγές με ιδιαίτερη έμφαση στο τοπικό ύφος ενώ θα προβληθούν καταγραφές από την επιτόπια έρευνα των εισηγητών.

Στο σεμινάριο της 2ης μέρας, θα αναφερθούν και θα αναλυθούν έθιμα της ως άνω περιοχής (σεργιάνι, ρουγκάτσια, λάζαρης κ.λπ.) μαζί με τα τραγούδια και τους χορούς που τα αφορούν. Ταυτόχρονα θα γίνει παρουσίαση της ενδυμασίας των δύο κύκλων με εκτενείς επεξηγήσεις σε ότι αφορά τον τρόπο ένδυσης. Η ενδυμασία, ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των Καραγκούνηδων καθόρισε και επηρέασε έντονα τη λειτουργία των καραγκούνικων κοινωνιών. Ήταν άμεσα συνυφασμένη με έθιμα, συνήθειες και τελετουργικά που χωρίς αυτή είναι ουσιαστικά ημιτελή.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ (Γραμματεία ΚΕΠΕΜ):

  • 210 881 1930, 210 823 7447 (ΔΕΥ-ΠΑΡ, 14.30-21.30)
  • info@kepem.org

ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ

Η μουσικο-χορευτική κληρονομιά της Σινασού.
100 χρόνια μετά την… Έξοδο (1924-2024).

Κυριακή, 11 Φεβρουαρίου 2024 | 16.30 – 19.30

Ζωναράδικος χορός από Αρβανίτες στο Νέο Χειμώνιο βορ. Έβρου. Αρχείο Ελένης Φ. Φιλιππίδου.

Ο χορός των κουταλιών της Σινασού. Πρόδρομος Χρηστίδης (αριστερά), Ηλίας Βλασιάδης. Κρυονέρι Αττικής (Κατασκήνωση Σινασιτών), δεκαετία '60. Αρχείο Κυριάκου Ηλ. Βλασιάδη.

Συντονισμός – Επιμέλεια: Βασίλης Ι. Οικονόμου

Εισήγηση – Διδασκαλία

Κυριάκος Ηλ. Βλασιάδης, Ερευνητής των παραδόσεων της Σινασού, Τέως  Αντιπρόεδρος του Σωματείου «Η   Νέα Σινασός», Οικονομολόγος, Επίτιμος Διοικητικός Υπάλληλος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ο Κυριάκος Ηλ. Βλασιάδης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην προσφυγική συνοικία «Ανάσταση» του Πειραιά, από γονείς Σινασίτες.

Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και εργάστηκε επί 35ετία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το οποίο τον ανακήρυξε Επίτιμο Διοικητικό Υπάλληλο.

Μετείχε επί 40 έτη περίπου, στο Διοικητικό Συμβούλιο του Σωματείου «Η Νέα Σινασός» (έτος ιδρύσεως 1925), ενός από τα πρώτα πλέον δραστήρια προσφυγικά σωματεία, με έδρα τον Πειραιά.

Παρουσίασε σε πολιτιστικούς φορείς σε όλη την Ελλάδα, βιωματικά στοιχεία και πληροφορίες για την αυθεντική μουσικο-χορευτική κληρονομιά της Σινασού, τα οποία συγκέντρωσε, στα πλαίσια της ερευνητικής του εργασίας, από Σινασίτες πρόσφυγες πρώτης γενιάς.

Δρ Βασίλης Καρφής, Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό (Ε.Ε.Π.) ΣΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ, Καλλιτεχνικός υπεύθυνος Λαογραφικού Χορευτικού Ομίλου “Χοροπαιδεία”.

Ο Βασίλειος Καρφής του Κωνσταντίνου, Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό (Ε.Ε.Π.) στη Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΣΕΦΑΑΕΚΠΑ), κατάγεται από το Δίκαστρο Φθιώτιδας.

Εκπαίδευση: Διδακτορικές, προπτυχιακές & συμπληρωματικές σπουδές:

2018:  Διδακτορικός τίτλος (Ph.D), ΣΕΦΑΑ/ΤΕΦΑΑ ΕΚΠΑ. Τίτλος διατριβής: «Ελληνικός παραδοσιακός χορός: Δομή, μορφή και τυπολογία της ελληνικής παραδοσιακής ‘χορευτικότητας’».

1985:  Πτυχίο Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΤΕΦΑΑ), Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δίπλωμα Ειδικότητας: «Ελληνικοί Παραδοσιακοί Χοροί».

2019:  Βεβαίωση ολοκλήρωσης του προγράμματος «Εκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων» του ΕΚΠΑ, συνολικής διάρκειας 160 ωρών (13,5 βαθμοί ECVET).

Διδακτικό έργο:

1986-1993: Ωρομίσθιος & Αναπληρωτής Καθηγητής Φ.Α. στην Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

1993:          Διορίστηκε στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Οργανική θέση: 6ο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου.

1996-2004, 2008-2012 & 2017-2019: Αποσπασμένος στο ΤΕΦΑΑ ΕΚΠΑ.

2019-2020: Επισκέπτης Εκπαιδευτικός στη ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ.

2020-2022: Αποσπασμένος στη ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ.

2022:          Μετατάχθηκε στη ΣΕΦΑΑ-ΕΚΠΑ ως Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό (Ε.Ε.Π.). Γνωστικό αντικείμενο: «Χορολογία με έμφαση στον Ελληνικό Παραδοσιακό Χορό».

▪ Όλα τα ακαδημαϊκά έτη, η απόσπασή του και η παρουσία του ως Επισκέπτης Εκπαιδευτικός αφορούσε το γνωστικό αντικείμενο «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» και δίδασκε στα εργαστηριακά μαθήματα κυρίως της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» και στο υποχρεωτικό μάθημα «Χορολογία με έμφαση στον Ελληνικό Παραδοσιακό Χορό».

▪ Συνεπίβλεψη στην εκπόνηση δέκα πτυχιακών εργασιών της ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ, σε συνεργασία με την Καθηγήτρια Μαρία Ι. Κουτσούμπα, μετά την απόκτηση του διδακτορικού τίτλου.

Επιστημονικές ερευνητικές εργασίες – ανακοινώσεις & δημοσιεύσεις

▪ Δεκαπέντε (14+1) δημοσιεύσεις με κρίση και πλήρες κείμενο (μία υπό δημοσίευση).

▪ Μία σε πρακτικά Πανελληνίου Συνεδρίου με κριτές και πλήρες κείμενο.

▪  Μία (1) σύντομη δημοσίευση.

▪ Τρεις σε Διεθνή περιοδικά.

▪ Είκοσι τρεις (23) δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων με κριτές, σε μορφή περίληψης.

Συγγραφικό έργο

▪ Καρφής, Β. & Ζιάκα, Μ. (2009). Ο Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός στην Εκπαίδευση. Προτάσεις διδασκαλίας. Θεσσαλονίκη: Βιβλιοδιάπλους. [Εγκεκριμένο ως σύγγραμμα ΤΕΦΑΑ/ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ: 2009-2024, ΤΕΦΑΑ/ΣΕΦΑΑ Θεσσαλίας και ΤΕΦΑΑ/ΣΕΦΑΑ ΔΠΘ: 2010-2024].

▪ Συμμετοχή στο βιβλίο Ζουρνατζίδης, Ν. (2013). Συμβολή στην έρευνα των χορών του Πόντου – Λαογραφικά και Ιστορικά Στοιχεία της Περιοχής. Αθήνα: Χορευτικός Όμιλος Ποντίων «Σέρρα».

▪ Συμμετοχή στο βιβλίο Τουλάκης, Γ. (2014). Μουσικοχορευτική παράδοση της Τερπνής. Τερπνή: Πολιτιστικός Σύλλογος Τερπνής.

▪ Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας της Κύπρου (2017): Γενική επιμέλεια στην παραγωγή του οπτικοακουστικού υλικού «Ο παραδοσιακός χορός στη δημοτική εκπαίδευση», το οποίο αποτελεί βασικό υποστηρικτικό υλικό για τους εκπαιδευτικούς Φυσικής Αγωγής στη διδασκαλία του παραδοσιακού χορού (Δημοτικά σχολεία Κύπρου και ελληνικά σχολεία της παροικίας του Ηνωμένου Βασιλείου).

▪ Παιδαγωγικό Ινστιτούτο του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδας: Συνεισφορά στο πλαίσιο δημιουργίας Audio CD, ως υποστηρικτικό υλικό για το μάθημα της Φυσικής Αγωγής στην Α΄/θμια & Β΄/θμια Εκπαίδευση.

Συνέδρια – σεμινάρια – ημερίδες

Παρακολούθησε Παγκόσμια Συνέδρια Λαϊκού Πολιτισμού & Διεθνή Συνέδρια Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (27 με 23 εισηγήσεις), 3 Πανελλήνια Συνέδρια Λαϊκού Πολιτισμού και επιμορφωτικά σεμινάρια και ημερίδες εκπαιδευτικών Φυσικής Αγωγής.

Επαγγελματική δραστηριότητα σχετικά με τη διδασκαλία του χορού

▪ Καλλιτεχνική επιμέλεια- διδασκαλία:

✓ Λαογραφικός Χορευτικός Όμιλος «Χοροπαιδεία» (2014-2024).

✓ Χορευτική Ομάδα Ελληνικού Παραδοσιακού Χορού ΤΕΦΑΑ/ΣΕΦΑΑ Αθηνών (2009-2012, 2018-2019, 2022-2024).

▪ Διδασκαλία σε χορευτικούς ομίλους – τοπική αυτοδιοίκηση:

✓ Χορευτικός Όμιλος Ειρήνη Ηρακλείου Αττικής (1988-2015).

✓ Ομάδα Ελληνικού Λαϊκού Χορού Πολιτιστικού Οργανισμού Δήμου Καλλιθέας (1989-2014).

▪ Επιμορφωτικό έργο:

✓ 2020:   Εισηγητής στο επιμορφωτικό πρόγραμμα του ΚΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ. του ΕΚΠΑ «Σύγχρονες Προσεγγίσεις και Δημιουργικότητα στη Διδασκαλία του Ελληνικού Παραδοσιακού Χορού: Μορφολογική Μέθοδος Διδασκαλίας», διάρκειας 300 ωρών (β΄ και γ΄ κύκλος).

✓ 2001-2004:          Επιμορφωτής στο ΠΕΚ Πειραιά, στο γνωστικό αντικείμενο «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός».

✓ Εισηγητής σε 32επιμορφωτικά σεμινάρια στην τυπική εκπαίδευση.

✓ Εισηγητής σε 57 επιμορφωτικά σεμινάρια σε άλλους φορείς, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

✓ Εισηγητής σε 16 ημερίδες με προφορική εισήγηση.

▪ 2000-2007: Μέλος κριτικών επιτροπών των Μαθητικών Καλλιτεχνικών Αγώνων Παραδοσιακού Χορού.

▪ Καλλιτεχνική επιμέλεια & υπεύθυνος διοργάνωσης εκδηλώσεων: Διοργάνωση μεγάλων χορευτικών παραστάσεων, ειδικών θεματικών παρουσιάσεων, φεστιβάλ και συμμετοχές στη θεματική μουσικοχορευτική εκπομπή της ΕΤ1 «Αλάτι της γης».

▪ 2008-2017: Εφαρμογή 11 πολιτιστικών προγραμμάτων, στο πλαίσιο των καινοτόμων δράσεων στην Α΄/θμια Εκπαίδευση.

Βραβεία – Κοινωνική προσφορά

▪ Τιμητική συμμετοχή: Τελετή λήξης Ολυμπιακών Αγώνων Αθήνας (29-8-2004).

▪ Επίτιμο μέλος της Ένωσης Πτυχιούχων Φυσικής Αγωγής νομού Φθιώτιδας, για τη συμβολή στην ανάπτυξη του Αθλητισμού και της Φυσικής Αγωγής.

▪ Αντιπρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Καθηγητών Φυσικής Αγωγής Ειδίκευσης Χορού (ΠΑ.ΣΥ.Κ.Φ.Α.Ε.Χ.) 2021-2024.

Περιγραφή σεμιναρίου

Σινασός: Μια ανθηρή κοιτίδα Ελληνισμού στην εσχατιά της Ανατολίας

Η Σινασός που σήμερα ονομάζεται Μπουσταφά-πασά είναι στο κέντρο της Μικράς Ασίας και νοτιοδυτικά της Καισάρειας (50 χλμ). Ανήκει στην περιφέρεια Προκοπίου και μαζί με τη Τζαλέλα και τα Ποτάμια ήταν τα τρία ελληνόφωνα χριστιανικά χωριά της (Τυροβολά, 1992).

Ετυμολογικά (κατά την επικρατέστερη άποψη) η ονομασία της προκύπτει από το σημιτικό ΣΙΝ που σημαίνει ήλιος και το -ΑΣΣΟΣ που αποτελεί ενδεικτική κατάληξη τοπωνυμιών, δηλαδή Σινασός = Ηλιούπολη.

Η παλαιότερη ιστορικά αναφορά στη Σινασό είναι στο 1476 σε ένα οθωμανικό κατάστιχο. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν λιγοστά τεκμηριωμένα στοιχεία για το ιστορικό παρελθόν της Σινασού.

Χαρακτηριστικές είναι οι παρακάτω αναφορές για τη Σινασό:

α. Ο Ελβετός ιστορικός Ανρύ Γκρεγκουάρ χαρακτήρισε τη Σινασό “εστία ελληνικής αναγέννησης στην Καππαδοκία” και

β. Ο μακαριστός Μητροπολίτης Καισαρείας Κλεόβουλος είπε για τη Σινασό: “Όασις εν ερήμω, Αστήρ εν τω σκότει, Αθήναι εν Μικρά Ασία” (www.sinasos.gr).

Πολύ αναπτυγμένη, ειδικά κατά τον 19ο αιώνα, ήταν η ελληνική παιδεία στη Σινασό, όπου λειτουργούσαν Νηπιαγωγείο, Αρρεναγωγείο και Παρθεναγωγείο και στα οποία δίδασκαν δάσκαλοι από την Αθήνα. Μιλούσαν όλοι την ελληνική γλώσσα την οποία και διδάσκονταν ως κύρια. Ως δεύτερη γλώσσα διδάσκονταν τη γαλλική και τουρκική.

Ο ελληνικός πληθυσμός ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι και υπερτερούσε σημαντικά των μουσουλμάνων Τούρκων.

Οι Σινασίτες ασχολούνταν με το εμπόριο, όπου και διέπρεψαν, κυρίως στην Κωνσταντινούπολη στην οποία ήταν σημαντική η παροικία τους.

Τα τραγούδια τους κυρίως ήταν γνωστά τραγούδια άλλων ελληνικών περιοχών που προσαρμόζονταν στη σινασίτικη τοπική απόδοση. Πολλά από αυτά ανήκουν στα ακριτικά τραγούδια (τα οποία δεν χορεύονται). Κάποια άλλα είναι τραγούδια της αγάπης, της ξενιτιάς και παραλογές.

Οι χοροί των Σινασιτών χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Οι κυκλικοί χοροί και οι αντικριστοί:

Στους κυκλικούς χορούς ανήκουν οι κύκλιοι όπου συναντάμε αρκετά τραγούδια με διαφορετικό περιεχόμενο και συμμετέχουν κυρίως οι γυναίκες που αποδίδουν και το τραγούδι χορεύοντας. Κάθε τραγούδι αποδίδεται και με τη δική του ξεχωριστή χορευτική φόρμα. Όλοι ανήκουν στην μεγάλη κατηγορία του χορού «στα τρία». Κάποιοι κύκλιοι είναι τρίμετρες αυτούσιες χορευτικές φόρμες του χορού «στα τρία» (‘Μαλαματένιος αργαλειός’, ‘Μάνα μ’ ήρτεν η άνοιξη’, ‘Στου Γιαννάκη μου το γάμο’).

Κάποιοι ανήκουν στον διευρυμένο τύπο του χορού «στα τρία» (‘Απόψιν τα μεσάνυχτα’). Οι παραπάνω φόρμες δομούνται με βάση την παρατακτική σύνδεση, δηλαδή χρησιμοποιούν μία χορευτική φράση επαναλαμβανόμενη συνεχώς.

Συναντάμε όμως και χορευτικές φόρμες διμερείς εναλλασσόμενες που δομούνται με βάση την αρχή της ομαδοποίησης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:

  • ‘Πάγω στου Προύσσας τα βουνά’ όπου στο πρώτο μέρος η χορευτική του φράση είναι τρίμετρη και αποτελεί αυτούσιο τύπο του χορού «στα τρία», ενώ στο δεύτερο μέρος η χορευτική του φράση είναι τετράμετρη και αποτελεί διευρυμένο τύπο του χορού «στα τρία».
  • ‘Σήμερις η σημεριανή’ όπου στο πρώτο και δεύτερο μέρος η χορευτική τους φράση είναι τετράμετρη και αποτελεί διευρυμένο τύπο του χορού «στα τρία» με διαφορετική όμως σύνθεση.

Εκτός από τους κύκλιους συναντάμε και τον τετράμετρο συρτό χορό που είναι γνωστός σε πολλές περιοχές του ελληνισμού. Στην Καππαδοκία όμως τον συναντάμε μόνο στη Σινασό. Χαρακτηριστικές μελωδίες του είναι οι ‘Εσύ που σέρνεις το χορό’ και ‘Ζουρλαίνομαι μανούλα μου’.

Στους αντικριστούς χορούς που δομούνται με βάση την αρχή του κλειστού αυτοσχεδιασμού ανήκουν οι παρακάτω:

  • Ο μοναδικός γυναικείος αντικριστός χορός ίσος που χορεύονταν από ένα ζευγάρι γυναικών σε κλειστούς χώρους και οικογενειακές συγκεντρώσεις. Ανήκει μορφολογικά στην κατηγορία μίξης μερών του χορού «στα τρία», όπου μία ετερόμορφη εναλλαγή των δεικτών στήριξης [(δ-α)+(δ-α)] επαναλαμβάνεται συνεχώς. Χαρακτηριστική η θέση των χεριών και η όλη χορευτική απόδοση του χορού.
  • Ο αντικριστός χορός των κουταλιών μόνο από τους άνδρες με χαρακτηριστική χορευτική δεινότητα και απόδοση. Η χορευτική του φράση ανήκει στην κατηγορία του τύπου του χορού «στα δύο» που όμως λόγω αυτοσχεδιασμού και δημιουργικότητας μπορεί να παρεκκλίνει από αυτή.
  • Στην κατηγορία του αντικριστού χορού επίσης συναντάμε τον καρσιλαμά ‘Μπρε Μανώλη μπρε λεβέντη’, σε εννιάσημο ρυθμό και με εσωτερική δομή (2+2+2+3/8) που όμως δεν έχουμε στοιχεία για το πώς ακριβώς αποδίδονταν χορευτικά.

Τα μουσικά όργανα που συναντάμε στην περιοχή πέρα από το τραγούδι των χορευτών κατά την απόδοση των κύκλιων χορών είναι ο κεμανές (πιο παλιά), το βιολί, το κλαρίνο, το ντέφι. Τούρκοι μουσικοί έπαιζαν ούτι και σάζι σε τούρκικες μελωδίες. Στη βιβλιογραφία αναφέρονται επίσης το κανονάκι και ο ζουρνάς που όμως ο κ. Βλασιάδης μας πληροφορεί ότι δεν ισχύει αυτό. Στα ιδιόφωνα όργανα συγκαταλέγονται τα κουτάλια που συνόδευαν τον χορό των κουταλιών με ιδιαίτερη επιδεξιότητα από τους χορευτές άνδρες.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ (Γραμματεία ΚΕΠΕΜ):

  • 210 881 1930, 210 823 7447 (ΔΕΥ-ΠΑΡ, 14.30-21.30)
  • info@kepem.org

Μοιράσου το με τους φίλους σου, Διάλεξε το δίκτυό σου!

FacebookXLinkedInPinterestEmail

Αφήστε ένα σχόλιο